Liveblog | Moskou woest op Parijs vanwege tribunaalplan

Je vindt de allernieuwste updates in ons liveblog van maandag 5 december.

Europese Commissie wil in EU zelfde straf bij ontduiken sancties

15:53 | De Europese Commissie stelt voor overal in de Europese Unie dezelfde regels en strafmaten in te voeren voor het ontduiken van sancties tegen Rusland. Russische oligarchen en bedrijven waartegen EU-sancties zijn ingesteld, kunnen nu nog sancties omzeilen doordat ze anders worden uitgevoerd of bestraft in de verschillende EU-landen. Zo vinden oligarchen openingen om hun eigendommen uit het zicht te houden, stelt het dagelijks EU-bestuur. De EU-lidstaten en het Europees Parlement moeten de voorstellen nog wel goedkeuren.

De commissie wil dat het verdoezelen van bezit of een poging daartoe, of het verhullen wie de uiteindelijke eigenaar is, overal in de EU strafbaar wordt met als maximumstraf minstens vijf jaar gevangenis. Bedrijven die sancties (proberen te) ontduiken, riskeren een boete van 5 procent van hun wereldwijde jaaromzet, als het aan de commissie ligt.

Al kort na de invoering van de eerste sancties tegen oligarchen en andere personen die heulen met de Russische president Vladimir Poetin, werd duidelijk hoe moeilijk het is om erachter te komen welke huizen, jachten, bedrijven, bankrekeningen en andere middelen daadwerkelijk van hen zijn. Huizen werden bijvoorbeeld snel op naam van familie of vrienden gezet, en bedrijven via ingewikkelde constructies geherstructureerd zodat de gesanctioneerde buiten beeld raakte. Gemeenschappelijke EU-regels moeten aan dergelijke trucjes een einde maken. Volgens de commissie maken ze ook onderzoek, vervolging en bestraffing van ontduiking van sancties eenvoudiger.

VN-onderzoek naar aanvallen op kritieke infrastructuur Oekraïne

15:42 | Een VN-commissie gaat onderzoeken of de Russische aanvallen op de kritieke infrastructuur van Oekraïne gelijkstaan aan oorlogsmisdaden. Volgens Oekraïne is dat wel het geval, maar Rusland ontkent dat het burgers als doelwit heeft en zegt dat het probeert om het Oekraïense leger te verzwakken.

De Oekraïense energievoorzieningen worden sinds begin oktober beschoten en als gevolg daarvan zijn grote problemen ontstaan met de elektriciteit. Miljoenen burgers zitten thuis zonder verwarming nu de temperaturen dalen tot onder het vriespunt. Russische aanvallen hebben ook gezorgd voor problemen met het drinkwater.

De VN-Mensenrechtenraad creëerde begin maart, kort na het uitbreken van de oorlog een commissie om onderzoek te doen naar onder meer mensenrechtenschendingen in Oekraïne. Volgens de commissie, bestaande uit drie leden, heeft Rusland zich in de bezette gebieden schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden.

Ook 'bloederig pakket' bij ambassade Oekraïne in Madrid

15:21 | In de Oekraïense ambassade in Madrid is volgens plaatselijke media een pakket gevonden dat door Buitenlandse Zaken in Kiev is omschreven als 'bloederig' met onder meer dierenogen. Het zou gaan om een pakketje zoals ook bij andere diplomatieke vestigingen is bezorgd, waaronder de Oekraïense ambassade in Den Haag.

De politie is daarom vrijdag voor de tweede keer in een week op grote schaal aanwezig rond de ambassade in het noordoosten van de Spaanse hoofdstad. Een Spaanse televisiejournaliste die er ambassadeur Sergi Pohoreltsev kwam interviewen, kreeg te horen dat de ambassadeur naar een urgente bijeenkomst was gegaan. Ze moest daarom het pand en de omgeving van de ambassade verlaten.

Woensdag raakte een medewerker van de ambassade in Madrid lichtgewond door een bombrief die er was bezorgd. Dat was een van de zes incidenten met 'ontvlambare of explosieve brieven' die in Spanje de afgelopen dagen zijn bezorgd en die vermoedelijk verband houden met de oorlog in Oekraïne. De brieven lijken in elkaar geknutseld en niet erg gevaarlijk en allemaal uit Spanje te zijn verzonden.

Eerder op vrijdag maakte Kiev bekend dat bij Oekraïense ambassades en consulaten "bloederige pakketten" met dierenogen zijn binnengekomen. Bij de Oekraïense ambassades in Hongarije, Polen, Kroatië en Italië werden ook zulke pakketten bezorgd, evenals bij consulaten in Napels, Krakau en het Tsjechische Brno. De pakketten zijn gedrenkt in een vloeistof met een kenmerkende kleur en geur, schreef een woordvoerder van het Oekraïense ministerie op Facebook.

Hoekstra: uitzoeken wie pakket aan ambassade Oekraïne stuurt

15:00 | Er wordt uitgezocht wie verantwoordelijk is voor het sturen van een 'bloederig pakket' aan de ambassade van Oekraïne, aldus minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken). Hij zei vrijdag na de ministerraad dat wordt bezien of de veiligheid bij de ambassade moet worden opgeschroefd. De ambassade zelf heeft al maatregelen genomen.

Hoekstra noemt het sturen van de pakketten een 'walgelijke manier van doen'. Ambassades en consulaten van Oekraïne in meerdere Europese landen hebben soortgelijke pakketten ontvangen. In Spanje ontvingen de ambassades van Oekraïne en de VS de afgelopen dagen bombrieven.

Moskou woest op Parijs vanwege tribunaalplan

14:49 | Het is in Moskou niet goed gevallen dat de Franse regering het idee steunt om een nieuw internationaal tribunaal op te zetten voor Russische misdaden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is woedend over de Franse verklaring.

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen opperde deze week een nieuw speciaal hof om mogelijke oorlogsmisdaden in Oekraïne te onderzoeken en verantwoordelijken te vervolgen. Het zou gaan om degenen die de beslissingen nemen en mogelijk zou ook president Vladimir Poetin aangeklaagd kunnen worden. Frankrijk was donderdag het eerste grote westerse land dat zich uitsprak als voorstander van het plan.

Het Kremlin eist dat de Fransen 'die zo goed letten op mensenrechtenkwesties' hun steun terugnemen en 'mensen niet indelen in 'goeden' en 'slechten', 'wij' en 'zij'.

De EU zou een nieuw onafhankelijk tribunaal willen opzetten omdat Rusland het Internationaal Strafhof in Den Haag niet erkent. Oekraïne vraagt al maanden om een nieuw hof voor Russische misdaden in de oorlog. Nederland heeft eerder al aangegeven ervoor open te staan om dat in Den Haag te organiseren. Het tribunaal zou geleid moeten worden door de Verenigde Naties, maar door Ruslands vetorecht in de Veiligheidsraad zal een eventuele resolutie vrijwel zeker niet aangenomen worden.

De Franse president Emmanuel Macron kondigde deze week aan snel weer met Poetin te willen telefoneren. Ruim drie maanden geleden belden ze ook met elkaar over de spanningen in en rond de grote kerncentrale bij Enerhodar.

Ambassade Oekraïne: extra veiligheidsmaatregelen genomen

13:41 | Op de ambassade van Oekraïne in Den Haag zijn vrijdag extra veiligheidsmaatregelen genomen na de vondst van een bloederig pakket met dierenogen. Over de aard van de maatregelen doet de ambassade verder geen uitspraken. 'De ambassade werkt nauw samen met de Nederlandse autoriteiten en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken', voegt een woordvoerster toe.

Volgens het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken zijn zulke pakketten aangekomen op meerdere posten. Ze werden ook ontdekt bij ambassades in Italië, Polen, Hongarije en Kroatië en bij consulaten in Italië, Polen en Tsjechië. Eerder deze week werden in Spanje meerdere bombrieven onderschept.

Scholz spreekt Poetin

13:22 | De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft er bij de Russische president Vladimir Poetin op aangedrongen zo snel mogelijk een diplomatieke oplossing te vinden voor het conflict in Oekraïne. 'Inclusief terugtrekking van Russische troepen', aldus een woordvoerder van Scholz.

'De kanselier veroordeelde in het bijzonder de Russische luchtaanvallen op de civiele infrastructuur in Oekraïne en benadrukte de vastberadenheid van Duitsland om Oekraïne te steunen bij het waarborgen van zijn verdedigingsvermogen tegen Russische agressie', voegde hij er aan toe.

De twee leiders spraken een uur met elkaar en spraken af ​​contact te houden.

Oekraïense ambassade in Nederland ontvangt pakket met dierenogen

12:19 | Bij Oekraïense ambassades en consulaten zijn 'bloederige pakketten' met dierenogen binnengekomen, ook in Nederland. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Kiev heeft dat gemeld. Een woordvoerster van de Oekraïense ambassade in Den Haag kon het bericht niet bevestigen en zei niets te kunnen zeggen.

Bij de Oekraïense ambassades in Hongarije, Polen, Kroatië en Italië werden ook zulke pakketten bezorgd, evenals bij consulaten in Napels, Krakau en het Tsjechische Brno. De pakketten zijn gedrenkt in een vloeistof met een kenmerkende kleur en geur, schreef een woordvoerder van het Oekraïense ministerie op Facebook.

Mogelijk houden de zendingen verband met de steun van de betreffende landen aan Oekraïne. De regering in Kiev deed al een oproep aan al zijn ambassades om extra veiligheidsmaatregelen te treffen nadat in Spanje de afgelopen dagen bombrieven waren verstuurd naar de ambassades van Oekraïne en de VS in Madrid.

Een medewerker van de Oekraïense ambassade raakte lichtgewond. Premier Pedro Sánchez kreeg eerder een brief met een ontvlambare stof. Ook bij het Spaanse ministerie van Defensie, een luchtmachtbasis en een wapenfabrikant in Zaragoza werd een bombrief bezorgd.

Spaanse media melden dat de zelfgemaakte explosieven slechts kleine hoeveelheden pyrotechnisch materiaal bevatten, die bij het openen een vlam veroorzaken. Een verband tussen de brieven en de Spaanse steun aan Oekraïne wordt niet uitgesloten.

Het Oekraïense consulaat in de Tsjechische stad Brno werd eerder op de dag geëvacueerd vanwege de verdachte post. De Tsjechische politie riep medewerkers van alle consulaten en ambassades en wapenbedrijven in NAVO- en EU-landen op uiterst voorzichtig te zijn bij het afhandelen van post. De regering in Praag is een van de felste steunpilaren van Kiev.

'Poetin staat open voor gesprekken over Oekraïne'

12:03 | De Russische president Vladimir Poetin staat open voor gesprekken over een mogelijke regeling van het conflict in Oekraïne en gelooft in een diplomatieke oplossing. Dat heeft de woordvoerder van het Kremlin gezegd in reactie op uitspraken van de Amerikaanse president Joe Biden. Die suggereerde bereid te zijn om met de Russische leider te praten, als Poetin zich zou terugtrekken. Maar dat is volgens het Kremlin niet aan de orde.

Biden deed de uitspraken tijdens het bezo ek van de Franse president Emmanuel Macron aan Washington. 'De enige manier om de oorlog in Oekraïne te beëindigen, is al Poetin zijn troepen zou terugtrekken en een einde maakt aan het conflict', zei Biden. Pas dan zou hij met Poetin willen spreken.

Dmitri Peskov, de woordvoerder van het Kremlin zei dat Poetin 'nog steeds open staat voor onderhandelingen', maar dat Rusland zich niet zou terugtrekken uit Oekraïne. 'De president van de Russische Federatie heeft altijd voor gesprekken opengestaan, en zal er ook open voor blijven staan om onze belangen veilig te stellen' aldus Peskov.

Poetin heeft gezegd dat hij geen spijt te hebben van de 'speciale militaire operatie' tegen Oekraïne en beschouwt het als een 'keerpunt waarop Rusland eindelijk opstond tegen de arrogante westerse hegemonie.'

Rusland haalt mensen weg

11:30 | De Russische autoriteiten in de Zuid-Oekraïense regio Cherson zeggen te beginnen met de 'evacuatie' van de eerste mensen uit de stad Kachovka, die bij een belangrijke stuwdam in de rivier de Dnjepr ligt. Mensen met een 'beperkte mobiliteit' zouden vanaf zaterdag worden weggehaald.

Oekraïne en Rusland speculeren al maanden over een vijandige aanval op de Kachovka-dam. Bij een doorbraak zou een groot gedeelte van de regio onder water komen te staan. De dam wekt energie op, maar fungeert daarnaast als een van de weinige bruggen over de Dnjepr, de frontlijn in het zuiden van Oekraïne. De brug bij de stad Cherson is grotendeels verwoest en de dichtstbijzijnde brug ten noorden van Kachovka ligt pas bij Zaporizja, op meer dan 200 kilometer rijden.

Rusland gebruikte het eventuele opblazen van de stuwdam ook al als reden toen het de bevolking van de stad Cherson wilde 'evacueren'. Volgens Oekraïne was het een smoes om het volk te deporteren en als er al een aanval op de dam zou plaatsvinden, zou die van Rusland komen. Uiteindelijk trok het Russische leger zich terug uit de stad.

Op satellietbeelden van het bedrijf Maxar is te zien dat de dam de afgelopen maanden 'aanzienlijke schade' heeft opgelopen. Maxar denkt dat de Russen expres delen hebben beschadigd toen de troepen zich terugtrokken van de westelijke oever van de Dnjepr.

Russische olie-exporteurs veel meer geld kwijt

08:50 | De transportkosten voor Russische olie zijn enkele dagen voordat een boycot van de Europese Unie ingaat enorm gestegen. Steeds meer rederijen trekken hun tankers terug uit onzekerheid over de nieuwe regels, die EU-lidstaten verbieden Russische olie te importeren die over zee wordt aangeleverd. Ook is het wachten op een definitief besluit over een prijsplafond voor ruwe aardolie uit het land dat Oekraïne binnenviel.

Eigenaars van de tankers die nog wel bereid zijn Russische olie naar de rest van de wereld te varen vragen nu een hogere vergoeding voor de risico's die ze lopen. Het tarief om na maandag, als de EU-boycot ingaat, olie vanuit Rusland via de Oostzee naar India te vervoeren is opgelopen tot 15 miljoen dollar. Hiervoor was dat 9 miljoen tot 11,5 miljoen dollar.

De hogere vervoerskosten maken de Russische olie ook minder waard voor de exporteurs, die toch al op prijs moeten concurreren nu enkele landen al een boycot op aardolie uit het land hebben ingesteld. Daar komt bij dat de landen van de G7 en de EU werken aan een prijsplafond voor Russische olie. Het wordt scheepvaartbedrijven en aanverwante dienstverleners zoals verzekeraars dan verboden mee te werken aan de export van Russische olie als die grondstof boven een bepaalde prijs wordt verkocht.

Onderzoek naar oorlogsmisdaden

08;30 | De Verenigde Naties gaan onderzoek doen naar oorlogsmisdaden in Oekraïne. Sinds de inval in februari dit jaar zijn vaak beelden naar buiten gekomen van gedode mensen op straat, net als verhalen over martelkamers. 'Een schuldige aanwijzen geeft een goed gevoel, maar hoe worden ze berecht?'

Later vandaag geeft de VN vanuit Kiev een persconferentie waar meer bekend wordt gemaakt over het onderzoek. 'Vastgesteld gaat worden dat er oorlogsmisdaden zijn gepleegd in Oekraïne door Rusland. We hebben de beelden gezien van de bevrijding van het gebied rond Kiev', zegt defensie-analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies Patrick Bolder. 'Er zullen veel feiten op tafel gelegd worden, waarbij duidelijk gaat worden dat er inderdaad oorlogsmisdaden zijn gepleegd.'

Lees ook | Onderzoek naar oorlogsmisdaden in Oekraïne

Oekraïne: tot 13.000 soldaten omgekomen in oorlog

07:00 | Het Oekraïense leger heeft tot dusver tussen de 10.000 en 13.000 soldaten verloren in de oorlog tegen Rusland, zegt althans Oekraïne. De vorige opgave dateert van eind augustus, toen de legerchef bijna 9000 militaire sterfgevallen meldde. Internationaal wordt een getal van 100.000 doden en gewonden genoemd, maar dat raakt een gevoelige snaar in Kiev.

'We hebben officiële cijfers van de generale staf, we hebben officiële cijfers van het hoogste commando, en het gaat om tussen de 10.000 en 12.500 tot 13.000 doden', zei topadviseur Andrej Podoljak van president Volodimir Zelenski op televisie. 'We zijn open in het praten over het aantal doden', zei hij, eraan toevoegend dat meer soldaten gewond zijn geraakt dan omgekomen.

Vorige maand sprak de Amerikaanse legerleider Mark Milley over meer dan 100.000 doden en gewonden bij de Russische troepen in Oekraïne. Zijn inschatting was dat dat aan Oekraïense kant waarschijnlijk een vergelijkbaar aantal slachtoffers was gevallen sinds de invasie van eind februari.

In Kiev ontstond irritatie over een video van voorzitter Ursula von der Leyen van de Europees Commissie, waarin ze het woensdag had over 100.000 gesneuvelde Oekraïense soldaten, kennelijk op basis van Milleys schatting. In een nieuwe versie heeft ze dat aantal na opmerkingen vanuit Kiev geschrapt.

Europees akkoord in zicht voor prijsplafond Russische olie

06:00 | Een langverwacht akkoord over een prijsplafond voor Russische olie die per zee naar Europa wordt vervoerd, is in zicht, melden bronnen aan persbureau Reuters. De Europese lidstaten moeten vrijdag hun handtekening nog onder het akkoord zetten, maar het lijkt erop dat de deadline van 5 december om Rusland verder te straffen voor de oorlog in Oekraïne gehaald wordt.

Het idee voor een prijsplafond komt van de G7-landen, de grootste economieën ter wereld, die de Russische inkomsten uit de olie-export willen aanpakken. Volgens persbureau Bloomberg komt het prijsplafond op 60 dollar (57 euro) per vat te liggen. Dat is lager dan wat ingewijden in een eerder stadium van de onderhandelingen meldden, toen zou een vat (van 159 liter) nog maximaal zo'n 65 tot 70 dollar gaan kosten.

Lees ook | 'Vat Russische olie gaat maximaal 60 dollar kosten'

Biden wil alleen met Poetin praten als ...

04:00 | Een gesprek met de Russische president Vladimir Poetin is pas aan de orde als blijkt dat hij de oorlog in Oekraïne wil beëindigen, zegt zijn Amerikaanse ambtgenoot Joe Biden. 'Dan wil ik graag met hem gaan zitten om te bespreken waar hij aan denkt', zei Biden op een persconferentie met de Franse president Emmanuel Macron in Washington.

Volgens Biden is duidelijk dat Rusland het buurland wil bezetten als dat lukt. 'Maar ze hebben zich misrekend', verwees hij naar de succesvolle Oekraïense tegenoffensieven. Contact met Poetin gaat sowieso in samenspraak met NAVO-partners, zei Biden.

Macron heeft binnenkort weer een telefoongesprek met Poetin. Hij gaat onder meer de veiligheid van kerncentrales in Oekraïne aansnijden, zei Macron. De Franse president wil het gesprek met Moskou gaande houden, maar hij beloofde Oekraïne nooit naar een compromis te dirigeren waar Kiev tegen is. De Oekraïense president Volodimir Zelenski wil volgens hem graag vrede. 'Onze taak is om met hem samen te werken.'

Beide staatshoofden hebben de banden tijdens het staatsbezoek aangehaald, ondanks onenigheid over economische kwesties. 'We moeten weer wapenbroeders worden', aldus Macron. In een gezamenlijke verklaring wordt gesproken over een 'onwrikbaar' bondgenootschap tussen beide landen.

In de verklaring uiten de VS en Frankrijk scherpe kritiek op Ruslands acties, 'met name zijn onverantwoordelijke nucleaire retoriek en desinformatie over vermeende chemische aanvallen en biologische en nucleaire wapenprogramma’s'. Ze blijven Oekraïne op allerlei manieren steunen.